Hệ Thống Nuôi Thủy Sản Tuần Hoàn: Hướng Đi Mới Cho Ngành Thủy Sản Hiệu Quả

Trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, hệ thống nuôi trồng thủy sản lưu thông đang dần nổi lên và trở thành một phương pháp nuôi trồng được kỳ vọng cao. Với tư duy và công nghệ nuôi trồng độc đáo, hệ thống này đã mang lại sức sống mới và cơ hội phát triển cho ngành thủy sản.​

1. Nguyên lý và sức hấp dẫn của hệ thống nuôi trồng lưu thông​

Hệ thống nuôi thủy sản tuần hoàn, như tên gọi của nó, là phương pháp nuôi cá mật độ cao theo kiểu thâm canh trong ao cá với sự trao đổi dòng nước. Nguyên lý cốt lõi của nó là khéo léo sử dụng sức mạnh của dòng chảy để tạo ra môi trường sống lý tưởng cho cá. Thông thường, các nguồn nước như hồ chứa, hồ nước, sông ngòi, suối núi, mạch nước ngầm, v.v. được sử dụng làm nguồn cấp nước. Nhờ sự chênh lệch về mực nước, các công trình dẫn nước hoặc chặn nước và máy bơm, nước được cho chảy liên tục qua các ao nuôi cá, hoặc nước sau khi thải ra được làm sạch và bơm ngược trở lại ao cá. Dòng chảy đóng vai trò quan trọng ở đây. Nó không chỉ liên tục cung cấp oxy hòa tan để đáp ứng nhu cầu hô hấp của cá, mà còn có thể kịp thời loại bỏ phân cá, duy trì hiệu quả chất lượng nước trong ao, tạo nền tảng vững chắc cho việc nuôi cá mật độ cao theo kiểu thâm canh.

2. Các loại hệ thống nuôi thủy sản tuần hoàn khác nhau

• Chảy mở ing  thủy sản  hệ thống ​

• Chảy ở nhiệt độ bình thường hệ thống nuôi thủy sản tuần hoàn : Đây là hình thức chảy chính ing thủy sản  hệ thống , có nhiều ưu điểm đáng kể. Hình thức này đòi hỏi mức đầu tư nhỏ, quá trình xây dựng ao hồ tương đối đơn giản, và việc quản lý hàng ngày cũng khá tiện lợi. Nó hoàn toàn sử dụng nguồn nước tự nhiên, nhiệt độ nước không được điều chỉnh nhân tạo. Vì nước thải ra không được tái sử dụng mà liên tục bơm vào nước mới, nên luôn duy trì được điều kiện chất lượng nước tốt. Trước đây, ở nước ta hình thức nuôi cá kiểu gia đình ở các vùng núi, cũng như ở các ngôi chùa và công viên dùng để nuôi cá cảnh thường áp dụng phương pháp này. Từ những năm 1970 trở đi, nhiều loài cá như cá chép không vảy, cá chép, cá trắm cỏ, cá mè trắng, lươn, cá vược đã lần lượt trở thành các đối tượng nuôi trồng thủy sản theo hình thức này, phạm vi nuôi trồng thủy sản cũng được mở rộng từ việc nuôi cá thực phẩm đơn thuần sang việc ương dưỡng cá giống và các loài cá đặc biệt. Nuôi cá chảy ở nhiệt độ bình thường ing thủy sản  hệ thống , có một điểm quan trọng, đó là trong một số điều kiện nhất định, lưu lượng dòng chảy và sản lượng có mối quan hệ đồng biến. Do đó, khi xây dựng ao nuôi, cần tận dụng đầy đủ sự chênh lệch địa hình để ao cá có thể nhận được lưu lượng lớn, đồng thời dòng nước chảy vào và ra khỏi ao cá không cần tiêu hao năng lượng bổ sung, đây chính là yếu tố then chốt quyết định phương pháp nuôi trồng này có giá trị sản xuất hay không.

• Nước ấm:  Đặc điểm nổi bật của nuôi cá nước ấm mở là khả năng điều chỉnh nhiệt độ nước. Nó khéo léo sử dụng các nguồn nước tự nhiên có nhiệt độ cao hơn nhiệt độ không khí, như suối nước nóng, giếng khoan sâu hoặc nước thải ấm từ các doanh nghiệp công nghiệp và khai mỏ (chủ yếu là nhà máy điện) làm nguồn nước chính hoặc nguồn nước để điều chỉnh, sau đó bơm cùng với nước tự nhiên ở nhiệt độ phòng vào ao nuôi cá. Bằng cách kiểm soát chính xác lưu lượng của cả hai nguồn nước này, có thể duy trì nhiệt độ thích hợp trong ao. Mô hình nuôi trồng này có những ưu điểm rõ rệt. Nó không chỉ giúp tăng mật độ nuôi mà còn làm tăng đáng kể tốc độ tăng trưởng và phát triển của cá. Vào mùa có nhiệt độ thấp, nó có thể giữ cho nước ao luôn ở mức nhiệt độ phù hợp cho sự phát triển của cá, từ đó hiệu quả kéo dài thời gian sinh trưởng của cá và rút ngắn chu kỳ nuôi. Đồng thời, phương pháp này cũng có thể thúc đẩy hoặc kìm hãm sự phát triển tuyến sinh dục của cá bố mẹ. Ở những khu vực có nhiệt độ thấp, việc sử dụng nước ấm để nuôi dưỡng cá bố mẹ có thể đẩy nhanh thời kỳ sinh sản của chúng, từ đó tăng thời gian nuôi dưỡng cá bột, tạo điều kiện thuận lợi cho việc nuôi các loài cá có kích thước lớn.

Vòng tuần hoàn kín ing  thủy sản  hệ thống : Vòng tuần hoàn kín ing  thủy sản sysytem còn được gọi là nuôi cá tuần hoàn lọc nước. Đặc điểm lớn nhất của nó là nước thải xả ra từ ao nuôi được làm sạch và sau đó bơm trở lại ao cá, do đó tổng lượng nước tiêu thụ giảm đáng kể so với hai hình thức trước, đồng thời nhiệt độ nước cũng có thể giữ ổn định nhờ hệ thống sưởi. Công nghệ cơ bản của phương pháp nuôi này bắt nguồn từ các bể cá cảnh. Ngay từ cuối thế kỷ 19, các nước như Hà Lan, Hoa Kỳ và Vương quốc Anh đã bắt đầu sử dụng phương pháp lọc tuần hoàn để xử lý nước nuôi cá, cho phép tái sử dụng nước trong nhiều thập kỷ. Đến những năm 1960, do ô nhiễm nguồn nước tại nhiều quốc gia và nhu cầu thị trường về cá sống ngày càng tăng, phương pháp nuôi này dần được đưa vào lĩnh vực sản xuất giống và nuôi cá thương phẩm, phát triển thành một quy trình nuôi mới. Trong ao nuôi tuần hoàn lọc nước, nước thải xả ra chứa các chất có hại như phân cá và amoniac sinh ra từ thức ăn dư thừa phân hủy, sẽ cản trở sự phát triển của cá, vì vậy nước này phải được lọc và làm sạch trước khi tái sử dụng. Quy trình xử lý chung là đầu tiên cấp khí cho nước thải xả ra, sau đó để lắng và loại bỏ các chất rắn lơ lửng như phân cá, thức ăn thừa và mảnh vụn. Tiếp theo, dùng bộ lọc sinh học hoặc rotor sinh học để thực hiện làm sạch sinh học. Bộ lọc sinh học làm trong nước hơn nữa bằng cách giữ lại một số chất rắn lơ lửng còn lại trong nước ở các khe của vật liệu lọc (sỏi, cát vàng, hạt nhựa, lưới, v.v.) hoặc để chúng lắng đọng trên bề mặt. Đồng thời, nhờ cộng đồng vi sinh vật (màng sinh học) phát triển trên bề mặt vật liệu lọc, các chất amoniac và nitrit hòa tan trong nước sẽ được oxy hóa thành các chất không độc hại, hoàn thành quá trình làm sạch nước thải. Rotor sinh học sử dụng cộng đồng vi sinh vật phát triển trên bề mặt đĩa (hoặc hình trụ) để oxy hóa các chất hữu cơ trong nước. Nước sau khi được làm sạch sẽ được cấp khí và đưa trở lại ao cá. Nếu là hệ thống tuần hoàn nước ấm, sau khi lọc còn phải dùng hơi nước hoặc nồi hơi nước nóng để sưởi ấm. Trong suốt toàn bộ quá trình, chất lượng nước cần được giám sát và quản lý nghiêm ngặt theo các tiêu chuẩn. Ngoài ra, do mật độ nuôi cá trong phương pháp này rất cao, cần cho ăn bằng thức ăn dạng hạt đầy đủ dinh dưỡng để tránh thiếu hụt dinh dưỡng ở cá và hạn chế thất thoát thức ăn. Hơn nữa, trong ao lọc tuần hoàn kín, tốc độ phát sinh và lây lan dịch bệnh của cá cực kỳ nhanh, vì vậy phải thiết lập hệ thống phòng dịch nghiêm ngặt. Khi phát hiện bệnh ở cá, phải nhanh chóng cách ly và điều trị cá bệnh, đồng thời tiến hành khử trùng toàn bộ hệ thống. Diện tích của các ao cá tuần hoàn kín thường nhỏ, thường chỉ vài mét vuông đến vài chục mét vuông, phần lớn được xây dựng trong nhà. Toàn bộ thiết bị bao gồm nhiều bộ phận như hệ thống ao cá (ao nuôi, ống dẫn vào và ra), hệ thống làm sạch (bể lắng, bể lọc), hệ thống cấp nước, hệ thống cấp khí, hệ thống sưởi ấm, v.v., và được điều khiển tập trung và hiện đại hóa thông qua hệ thống giám sát và điều khiển. Phương pháp quản lý tích hợp cao và thông minh này giúp kiểm soát tốt môi trường nuôi cá và có tiềm năng sản xuất lớn, đặc biệt phù hợp để nhân giống các giống cá tốt và quý hiếm. Nó có giá trị sử dụng rất cao trong các thành phố lớn, khu công nghiệp, mỏ hoặc những khu vực thiếu nguồn nước dồi dào. Tuy nhiên, chi phí xây dựng cao, trình độ quản lý kỹ thuật phức tạp và mức tiêu hao năng lượng cũng lớn.

3. Ưu điểm nổi bật của hệ thống nuôi thủy sản chảy tràn

• Chất lượng nước tuyệt vời:  Nước chảy liên tục cung cấp đủ oxy hòa tan cho ao cá, đồng thời kịp thời loại bỏ phân cá và thức ăn dư thừa, hiệu quả ngăn ngừa suy thoái chất lượng nước, giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh của cá, tạo môi trường phát triển sạch sẽ và khỏe mạnh cho cá. Ví dụ, tại một số trang trại cá áp dụng nuôi thủy sản chảy tràn, tỷ lệ mắc bệnh của cá giảm [X]% so với phương pháp nuôi truyền thống trong ao.​

• Tăng trưởng nhanh:  Chất lượng nước tốt và lượng oxy hòa tan dồi dào giúp cá phát triển trong môi trường thuận lợi hơn, thúc đẩy quá trình trao đổi chất, làm tăng đáng kể tốc độ tăng trưởng. Lấy cá hồi vằn làm ví dụ, trong điều kiện nuôi thủy sản chảy tràn, chu kỳ sinh trưởng của nó được rút ngắn [X] tháng so với các phương pháp nuôi thông thường, sản lượng cũng tăng lên đáng kể.​

• Nuôi mật độ cao:  Nuôi trồng thủy sản tuần hoàn tạo điều kiện cho nuôi mật độ cao, tăng đáng kể sản lượng nuôi trên đơn vị diện tích, đồng thời nâng cao hiệu quả sử dụng đất và tài nguyên nước. Theo thống kê, trên cùng diện tích nuôi, sản lượng của mô hình nuôi tuần hoàn có thể tăng [X] lần so với nuôi trong ao truyền thống.

• Quản lý chính xác:  Với sự hỗ trợ của công nghệ giám sát và điều khiển hiện đại, các yếu tố quan trọng như lưu lượng nước, nhiệt độ nước, oxy hòa tan và lượng thức ăn có thể được kiểm soát chính xác để thực hiện nuôi trồng khoa học, nâng cao hiệu suất. Ví dụ, cảm biến được sử dụng để theo dõi thông số chất lượng nước theo thời gian thực, tự động điều chỉnh lưu lượng nước và thiết bị cung cấp oxy nhằm đảm bảo cá luôn ở trong trạng thái sinh trưởng tốt nhất.

• Nhìn về tương lai của hệ thống nuôi thủy sản tuần hoàn

Với sự tiến bộ không ngừng của khoa học công nghệ và nhu cầu ngày càng tăng về chất lượng và số lượng sản phẩm thủy sản, ngành nuôi trồng thủy sản theo phương pháp chảy qua (flow-through aquaculture) sẽ mở ra không gian phát triển rộng lớn hơn. Một mặt, xét về đổi mới công nghệ, thiết bị và hệ thống quản lý nuôi trồng sẽ tiếp tục được tối ưu hóa để nâng cao mức độ thông minh và tự động hóa trong nuôi trồng. Ví dụ, công nghệ trí tuệ nhân tạo sẽ được ứng dụng để giám sát và kiểm soát chính xác chất lượng nước và tình trạng phát triển của cá theo thời gian thực, phát triển các công nghệ xử lý nước và công thức thức ăn hiệu quả hơn, giảm chi phí nuôi trồng và nâng cao hiệu quả kinh tế. Mặt khác, về phát triển bền vững, hệ thống nuôi trồng thủy sản chảy qua sẽ chú trọng hơn đến bảo vệ môi trường sinh thái, giảm thiểu lãng phí tài nguyên nước và ô nhiễm môi trường thông qua việc tối ưu hóa mô hình nuôi trồng. Đồng thời, tăng cường tích hợp và phát triển liên ngành, ví dụ như kết hợp với du lịch và nông nghiệp giải trí, phát triển các sản phẩm và dịch vụ thủy sản đặc trưng hơn, nâng cao giá trị gia tăng cho ngành. Ngoài ra, cùng với nhu cầu toàn cầu không ngừng gia tăng đối với các sản phẩm thủy sản, hệ thống nuôi trồng thủy sản chảy qua dự kiến sẽ đóng vai trò lớn hơn trên thị trường quốc tế, thúc đẩy phát triển thủy sản theo hướng toàn cầu hóa.

Là một phương pháp nuôi trồng thủy sản hiệu quả, thân thiện với môi trường và bền vững, nuôi thủy sản trong nước chảy đang dẫn dắt ngành nuôi trồng thủy sản bước vào giai đoạn phát triển mới với những ưu thế và sức hấp dẫn độc đáo. Phương pháp này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cao hơn cho người nông dân, mà còn đóng góp tích cực vào việc đảm bảo an ninh lương thực và bảo vệ môi trường sinh thái. Tôi tin rằng trong tương lai, nuôi thủy sản trong nước chảy sẽ tiếp tục đổi mới và phát triển, mang lại nhiều điều bất ngờ và phúc lợi hơn nữa cho con người.